Baca Güvenliği

İşlevsel bir sistemin güvenliği ve verimsiz bir sistemin tehlikesi

Günümüzde maalesef sık sık, ölümcül olan ve karbon monoksit zehirlenmesi sebebiyle oluşan kazalara tanıklık ediyoruz, ev sektöründe gaz kullanılan tesisatların tehlikesi minimum seviyede yanıcı gazın alev alması sebebiyle ortaya çıkar, genelde ise karbonmonoksidin (CO) oluşması sebebiyle ve özellikle yaşam alanlarına kazara sızarak kalması sonucu oluşur. Karbonmonoksit tamamiyle kokusuz bir gazdır ve bundan dolayı da farkına varılması son derece güçtür ve dolayısıyla, tam da yanma ürünleri gibi diğer gazlar ile karıştığında sinsidir. Karbonmonokside maruz kaldıktan sonra uzun süre hafıza kaybı yaşayan kişilerde kalıcı hasar meydana gelebilir: sık sık sinir sistemi hasarı görülür, ki bu aynı zamanda kardiyovasküler sistem veya diğer organlar ile de ilgili olabilmektedir. Karbonmonoksit zehirlenmesinin en genel sonucu organizma içerisindeki oksijen yetersizliğidir.



Hartridge diyagramı, yetişkin bir insanın %0.1 oranında karbonmonoksit içeren bir ortamda bir saat kalması durumunda bayılarak komaya girme riskini ortaya koymaktadır. Eğer karbonmonokside maruz kalınan aynı ortamda bir saat daha geçirilirse kesinlikle ölümle sonuçlanır. %0.5 oranındaki karbonmonoksit 5,6 dakika içerisinde ölüme sebep olmaktadır. Zehirlenen kişi, görünürde sakin bir şekilde uyumaktadır, cildi güzel bir pembe ve dudakları koyu kırmızı rengini alır: bu durumda yaşanılan büyük tehlikeyi gösterecek hiçbir belirti ortaya çıkmaz. Tam tersine, kişiyi kurtarmak için zamanında müdahale gerekir: acil tıbbi yardım istenerek hasta ivedilikle bulunulan yerin dışına çıkartılmalıdır. Fakat altını çizmek gerekir ki, bu durumda, ilk yardım uzmanı da acilen kendisini zehirlenme riskinden koruma altına almalıdır, karbonmonoksit ile kaplanan bu alandan derhal çıkmalı, ağız ve burnunu ıslak bir mendil ile kapatmalı ve sık sık zehirli olmayan temiz havayı solumalıdır. Aşağıda, kanda bulunan CO yüzdesine göre insan vücudunda ortaya çıkan belirtileri göstermektedir.

Kandaki CO yüzdesi Belirtiler
%0-10 Genellikle hiçbir belirti yoktur, genel bir halsizlik ile karıştırılır.
%10-20 Baş ağrısı,nefes darlığı, göğüste ağrı
%20-30 Migren atağı, mide bulantısı, kusma, bitkinlik, konsantrasyon eksikliği
%30-40 Baş dönmesi, bitkinlik, zayıflamış zihin
%40-50 Hızlı nefes alma, hızlı kalp atışı, baş dönmesi, zihin bulanıklığı
%50-60 Nefes alamama, ani güç kaybı, kasılmalar ve koma
%60-70 Nefes alamama, düşük kan basıncı ve koma
%70'ten yüksek Koma, kısa sürede ölümle sonuçlanır



Kimyasal açıdan yanma reaksiyonunda karbonmonoksit oluşumu aşağıdaki kritere göre meydana gelir:

Karbonmonoksit, tamamlanmamış bir şekilde yani oksijen eksikliğinde meydana gelen yanma olayı sebebiyle ortaya çıkar. Temel olarak iki unsur ana sebepleri meydana getirir: havalandırma boşluğunun olmaması veya olması gerekenden küçük olması (doğru miktardaki yanma havasının girişini sağlamak amacı ile, havalandırma boşluğunun ölçüsü doğru olarak yapılmalıdır).

Yanma ürünlerinin tahliye sisteminin tıkanması

Gerek tıkanma gerekse de tahliye sisteminin yanlış ölçülerde olması sebebiyle yanma ürünlerinin eksik tahliyesi, yanma havasının girişinde zorluğa sebep olur. Özellikle, hiçbir durumda (son derece kısa geçiş süreleri hariç) dumanın ortama geri dönmesinin (sızarak dışarı taşması) gerçekleşmemesi gerektiğinin altını çizerek, yanma ürünlerinin tahliye sistemi üzerinde durmak son derece önemlidir; bunun meydana gelmemesi için, açıklandığı üzere, sistemin özellikleri (havalandırma boşlukları, aparat, baca veya duman borusu), doğal çekiş durumunda duman kanalı ve baca / duman borusunun içinde uygun çökmenin oluşması ve zorla çekiş durumunda ise baca / duman borusunda uygun bir çökme gereklidir. Bu durumda olağan görünenler de dahil olmak üzere, tüm termik tesisatlarda azami olarak uygunluğuna dikkat göstererek hareket etmek şarttır; müdahalenin şeklinden bağımsız olarak, havalandırma boşluklarının ve yanma ürünleri tahliye sisteminin uygunluğunun kontrolü daima yerine getirilmelidir.